Sinds 2018 gaan we o.a. met onze installatie Met andere ogen op een interactieve manier door heel Nederland het gesprek aan over racisme, uitsluiting en discriminatie. Door middel van Virtual Reality krijg je een inkijkje in verschillende situaties van sociale uitsluiting. We maken blinde vlekken zichtbaar en ongemak bespreekbaar. We geven een stem aan verschillende groepen en leggen vooroordelen en stereotyperingen bloot.
Sinds kort hebben we deze ervaring uitgebreid en daar zijn we enorm trots op! We hebben een vorm ontwikkeld waarmee je door de Met Andere Ogen niet alleen bewustwording creëert van de verschillende perspectieven, aannames, vooroordelen en coping mechanismen, maar deze ook gaat doorbreken en wegnemen voor een diverse en inclusieve werkomgeving. Tijdens onze verdiepingstrainingen krijg je praktische tools aangereikt om te oefenen met het stellen van grenzen en uit te nodigen voor het gesprek voor een inclusieve omgeving.
Door het oefenen van gesprekstechnieken samen met een ervaren gesprekstrainer krijg je meer vertrouwen om lastige thema’s niet uit de weg te gaan maar juist bespreekbaar te maken. Je gaat naar huis met een gevulde toolbox met direct toepasbare werkvormen, ontworpen om iedereen aan het woord te laten en de werkomgeving veilig te houden voor iedereen. We stimuleren hiermee de actiebereidheid waardoor je vanuit een gelijkwaardige basis met zijn alle aan een inclusieve werkomgeving werkt. Van omstander naar upstander dus!
Meer informatie over Met Andere Ogen vind je hier
Ben je benieuwd geworden naar een paar van deze praktische tips? Lees dan hieronder verder voor welke stappen jij zelf kunt nemen in lastige situaties als individu of als organisatie.
Ingrijpen als individu
Bepaal je eigen grens en oefen stellingname
Probeer voor jezelf te bepalen wat jouw grens is (wat is aanvaardbaar gedrag en wat niet?) en formuleer voor jezelf argumenten voor en tegen. Bedenk of je echt overtuigd bent van de grens en onderzoek waar ruimte zit en waar niet. Een grens die jij bepaald kan gaan over de wijze waarop mensen worden aangesproken of hoe er over mensen wordt gesproken door derden. Als jij deze grens hebt bepaald, communiceer deze dan met anderen: zorg dat medemensen / collega’s jouw grenzen kennen.
Aanspreken en uitspreken
Ook mensen die (openlijk) discrimineren, hebben vaak normen en waarden die ervan uitgaan dat je anderen gelijk en respectvol moet behandelen. Bij het aanspreken van een dader is het raadzaam om deze (positieve) normen en waarden te activeren. Een voorbeeld hiervan kan zijn: ‘Ik ben verbaasd dat je dit zegt/doet, aangezien ik dacht dat jij gelijkwaardigheid belangrijk vindt.’ Of: ‘Je zegt nu dit maar eigenlijk ken ik jou zo niet. Sta je nog steeds achter je opmerking?’.
Zet diversiteit en inclusie op de teamagenda
Mocht je als individu terughoudend zijn in het uitspreken en/of aanspreken van daders, vanwege de hiërarchie binnen de organisatie of mogelijke consequenties van je handelen; dan kun je er ook (eerst) voor kiezen om diversiteit, gelijkwaardigheid en sociale uitsltuing op de teamagenda te zetten en een meer algemeen, verkennend gesprek te voeren over diversiteit en inclusie op de werkvloer.
Aanspreken vanuit de groep
Het kan lastig zijn om iemand direct aan te spreken op discriminatoir of uitsluitend gedrag. Het kan helpen om de dader aan te spreken vanuit de groep, vanuit iets dat je met elkaar deelt; dat maakt het gemakkelijker om iemand aan te spreken. Als jij bijvoorbeeld met elkaar bij hetzelfde bedrijf werkt of beide bewoner bent van dezelfde buurt, kun je iemand vanuit die groepsidentiteit benaderen: ‘Zo willen we hier toch niet met elkaar omgaan?’
Bespreek de situatie met iemand anders
Er zijn maar weinig mensen die van zichzelf direct reageren. Vaak zijn mensen overdonderd over wat er (vaker) is gebeurd. Haal de situatie nog eens goed voor de geest: is het al vaker gebeurd? Is het acceptabel gedrag? Bespreek jouw ervaring met iemand die je vertrouwt om te peilen wat er mogelijk niet oké aan is. Vervolgens kun je zoeken naar gelijkgestemden en gezamenlijk bijv. bij een teamoverleg het gedrag bespreekbaar maken. Toets daarvoor wel altijd bij ‘het slachtoffer’ hoe hij of zij hierin staat.
Ingrijpen als organisatie
Een divers team
Natuurlijk kun je meer diversiteit in je team creëren door nieuwe, diverse mensen aan te nemen; dat is concreet en redelijk gemakkelijk. Als je werknemers met verschillende achtergronden binnenhaalt, moet je er echter wel ook voor zorgen dat ze willen blijven. Waar diversiteitsbeleid gericht is op het herkennen van verschillen, gaat het bij inclusie om het creëren van een werkomgeving waarin iedereen welkom is en zichzelf kan zijn. Dat doe je niet zomaar en vergt geduld.
Zet de teamcultuur op de teamagenda
In de meeste gevallen is het zo dat daders zich niet bewust zijn van het eigen ongewenste gedrag; bovendien leeft onder overige teamleden vaak de aanname dat hierover praten weinig invloed heeft. Het tegendeel blijkt echter waar: door het voorval in een bredere context te plaatsen, kun je ervoor zorgen dat de teamcultuur in algemene zin kan worden besproken, waarna ingaan kan worden op praktijksituaties: wat vinden wij met elkaar prettig in de omgang en waarin zouden wij verandering willen, hoe gaan we om met afspraken en wat kunnen we leren van praktijkvoorbeelden. Laat zo nodig een bijeenkomst als deze begeleiden door een (externe) gespreksleider
Naast specifieke situaties waarin het belangrijk is om op een rustige manier te interveniëren, zijn er ook nog een aantal meer algemene dingen die je – bijvoorbeeld als werkgever – kan doen om ervoor te zorgen dat de sfeer op de werkvloer goed is en blijft en sociale uitsluiting en discriminatie op de werkvloer tot het verleden behoren.
Maak verbindingen met anderen
Investeer in verbindingen tussen mensen. Dat kan in formele en meer informele settings, zoals bijvoorbeeld lunchbijeenkomsten. Door de sociale relaties tussen mensen te bevorderen, zorg je ervoor dat mensen elkaar beter leren kennen en meer betrokken zijn tot elkaar.
Zet rolmodellen in
Rolmodellen zijn erg belangrijk. Het is cruciaal dat je daarin ook een divers beeld laat zien. Mensen laten zich het beste aanspreken door anderen die op hen lijken of tegen wie zo op kijken. Als bijvoorbeeld een witte man discriminerende grappen maakt over een vrouw die een hoofddoek draagt, is het belangrijk dat een ander witte man – eventueel zijn meerdere – hem daarop aanspreekt.
Diversiteit & inclusie is een continu proces en hard werk. Het is nooit af.
Blijf met elkaar in gesprek en zorg ervoor dat iedereen een bijdrage wil leveren aan een diverse en inclusieve werkomgeving. Iedereen moet zichzelf kunnen zijn en zonder agent een (tegengestelde) mening kunnen geven.
