De werkvorm die speciaal is ontwikkeld voor “Week Tegen Pesten”, focust op het creëren van een veilige klasomgeving en het bespreekbaar maken van (cyber)pesten en uitsluiting. Het lesprogramma nodigt leerlingen uit om op een interactieve manier na te denken over hun eigen rol in groepsprocessen en geeft hen concrete handvatten om pesten te herkennen, je klasgenoten bij te staan en pestgedrag aan te pakken.
“Met deze werkvorm willen we leerlingen laten ervaren wat het betekent om buiten een groep te vallen en hoe je je klasgenoot kan bijstaan op het moment dat je pestgedrag waarneemt” zegt Diederik Wismans, programmamanager Onderwijs bij Critical Mass. “We zijn er trots op dat zoveel scholen onze werkvorm omarmen. Het toont aan dat er een grote behoefte is aan ervaringsgerichte educatie rond het thema pesten.”
Pesten komt voor binnen onze scholen. In verschillende vormen. Soms raakt het aan discriminatie, soms aan racisme, soms aan jezelf durven zijn op school. Door de diversiteit en complexiteit van de situaties is het vrij lastig om daar als school sturing aan de geven. Als adviseur sociale veiligheid probeer ik mee te denken in allerlei veiligheid casuïstiek. Ook preventief om de sociale veiligheid op de scholen te vergroten. Zo kwam ik een tijd geleden een casus tegen waar ik de dilemmagame Machteloos van VRIEND&VIJAND heb ingezet om de situatie open te breken en bespreekbaar te maken in de klas.
Cyberpesten en online Teams-lessen
Onlangs was er op een van de opleidingen sprake van cyberpesten. Tijdens een Teams-bijeenkomst waren er foto’s gemaakt. Van een docent was een screenshot gemaakt. Niet in de beste pose. Die screenshot werd in een WhatsApp groep gedeeld. Als grap! Dat voelt natuurlijk hartstikke onveilig. Via via is de docent erachter gekomen doordat een student het heeft gemeld. De docent wilde niet dat de student daarmee in gevaar kwam omdat ze had ‘gesnitcht’. Dus dat was een vrij complexe situatie.
Een onveilige lessituatie
We kwamen erachter dat er überhaupt een onveilige lessituatie was ontstaan. Eigenlijk zette geen enkele student meer een camera aan in de les. En na het voorval met de verspreide foto waren er zelfs docenten die hun camera uit lieten wat resulteerde in een uur lang een les volgen waar je naar een bolletje met initialen aan het kijken bent. Niet bevorderend voor de concentratie, de betrokkenheid, het onderlinge contact en noem het maar op. Daar schrok ik erg van.
Interventie
In overleg met de schooldirecteur heb ik de dilemmagame Machteloos eenmalig ingekocht voor meerdere klassen. De schooldirecteur heeft toen samen met mij een workshop gegeven in de klassen waar we de game bij gebruikt hebben.
Ik heb zeker het gevoel gehad dat het heeft gewerkt. Zeker omdat je de game koppelt aan een bestaande situatie waar het misgaat en het op die manier nog extra lading geeft. Zodra de game aanging was het muisstil en je ziet dat het verhaal hun echt wel grijpt. Doordat je de game tussendoor stilzet, zet je de studenten aan het denken. Je merkt dat het impact heeft en dat ze echt meedoen. Het gesprek ontstaat over ‘snitchen’ en ‘het is maar een grapje’. In de dilemmagame werd dan ook goed duidelijk wat een ‘grapje’ voor invloed op iemand kan hebben. Dit hebben de studenten vaak onvoldoende door.
Een aanrader
Ik zou er geen moment over twijfelen en dit soort type materiaal gewoon inzetten. Je geeft dan als school aan dat je sociale veiligheid belangrijk vindt en je medewerkers hierin faciliteert met een goede tool. Je geeft ze op deze manier rugdekking in de vorming van het groepsproces dat voornamelijk in de eerste 6 weken als de scholen weer starten vorm krijgt. Ik zou dan ook een groot voorstander zijn om een sterke visie neer te zetten en mentoren toestemming te geven om 20-25% van hun tijd tijdens de eerste 6 weken te gebruiken om de groepsdynamica goed vorm te geven.